Vajza dhe djem, të kthyer nga zonat e luftës në Siri gjatë prillit të këtij viti, ditën e hënë, më 2 shtator, kanë filluar mësimin në shkollat e Kosovës.

Një problem më vete, të cilin autoritetet përgjegjëse e kishin shqyrtuar para se të merrnin vendimin për rikthimin e këtyre fëmijëve në shkolla, ishte mbajtja e shamisë nga ana e vajzave, në kuadër të besimit fetar që kanë.
Ganimete Gërbovci, nga Ministria e Punëve të Brendshme, e që është zyrtare e riintegrimit të personave të radikalizuar, ka treguar se disa nga vajzat e kthyera nga zonat e luftës, që kanë pasur shami, i kanë hequr ato para se të fillonin mësimin.
“Në momentin kur kanë ardhur këtu ua kemi shpjeguar arsyet pse duhet t’i heqin shamitë, për shkak që të mos stigmatizohen, që të mos luajnë (bëjnë shaka) fëmijët e tjerë me ta. Jemi munduar t’i këshillojmë në mënyrën më të mirë të mundshme, për të ardhmen e tyre dhe e kanë pranuar si të tillë dhe i kanë hequr shamitë”, tha Gërbovci.
Nga statistikat e Ministrisë së Punëve të Brendshme të siguruara nga Radio Evropa e Lirë, janë 22 fëmijë të moshës 6 deri në 13 vjeç, që do të vazhdojnë mësimin në shkolla. Prej tyre 11 janë vajza dhe 11 djem, derisa dy vajza të tjera janë më të rritura.
Pasi që këta nxënës kanë humbur disa vjet të shkollimit të rregullt, mosha e tyre nuk është në harmoni me klasat e mësimit që vijojnë.
Një vajzë 16-vjeçare do të vazhdojë në klasën e 5-të, kurse një tjetër 18-vjeçare, do të vazhdojë klasën e 8-të.
Zonja Gërbovci shpjegon se i vetmi rast përjashtimi për mbajtjen e shamisë është bërë pikërisht te një vajzë 18-vjeçare.
“Njëra që i ka 18 vjet nuk e di ende, nuk është menduar se çfarë do të bëjë. Ndoshta edhe ajo e heq, ajo e ka shaminë, por është 18 vjet dhe e ka të drejtën që të vendosë vetë. E kemi vetëm atë vajzë, të tjerat i kanë hequr shamitë. Ato kanë qenë më të vogla dhe e kanë pasur obligative”, tha Gërbovci.
Në Kosovë, bartja e shamisë në shkolla konsiderohet si veprim i ndaluar me një udhëzim administrativ të Ministrisë së Arsimit të nxjerrë në vitin 2010, ndonëse edhe aty ku nuk përmendet me emër shamia, por uniforma fetare.
Neni 3, paragrafi 1.13 në këtë udhëzim administrativ, specifikon se bartja e uniformës fetare është veprim i ndaluar në shkollë.
Juristi Alban Krasniqi, duke komentuar këtë udhëzim administrativ, ka thënë për Radion Evropa e Lirë se Kosova duhet të ketë shumë kujdes kur bën kufizime të tilla.
Sipas tij, këto kufizime duhet së pari të bëhen me ligj dhe pastaj, të njëjtat kufizime, duhet të ndjekin qëllime të arsyeshme dhe të jenë të përshtatshme për një shoqëri demokratike.
“Sipas nenit 3, paragrafi 1.13, me këtë udhëzim ndalohet faktikisht bartja e uniformës fetare. Çka rregullon ky udhëzim është masat të cilat ndërmerren, siç janë vërejtja me gojë, vërejtja me shkrim, pezullimi i përkohshëm dhe masa të tilla, por nuk ka një përjashtim të përhershëm dhe nuk është e rregulluar çka ndodh me këto raste”, tha Krasniqi.
Valbona Tafilaj, psikiatër në Klinikën e Psikiatrisë në QKUK, njëherësh edhe psikiatër-koordinatore për shëndet dhe shëndet mendor për fëmijët dhe gratë e kthyera nga Siria, për Radion Evropa e Lirë, tha se fëmijët e kthyer nga Siria kanë pasur trauma të luftës. Por sipas saj, pas trajtimeve të shumta, ata janë janë gati për shkollë.
“Meqë ne jemi një ekip i gjerë, diku 20 profesionistë të shëndetit mendor të angazhuar si psikiatër të fëmijëve, psikologë të fëmijëve është punuar në vazhdimësi me seanca dhe me trajtimin e fëmijëve, të cilët kemi mbërri dhe janë të gatshëm për të filluar shkollën. Janë të gatshëm. Me vlerësimin e psikiatërve të fëmijëve, ata kanë rezultuar që janë të gatshëm për fillimin e vitit shkollor”, tha Tafilaj.
Kujtojmë që nga 110 qytetarët që u kthyen nga Siria në prill të këtij viti në Kosovë, 74 prej tyre kanë qenë fëmijë, 34 gra dhe 4 luftëtarë të ISIS.